کشت دیم در اراضی شیبدار
ایران کشوری است که از نظر جغرافیایی در منطقه خشک و نیمهخشک واقع شده و همواره در معرض تهدیدات اقلیمی همچون خشکسالی و کمبارشی بوده است. مطابق آمارهای رسمی، میانگین بارندگی در کشور ما به حدود 250 میلیمتر در سال میرسد. به علاوه بخش قابل توجهی از اراضی قابل کشت در مناطق شیبدار واقع شدهاند که در سالهای گذشته به دلیل بهرهبرداری نامناسب دچار فرسایش خاک شده و پتانسیل کشاوزی در این اراضی به شدت افت کرده است. هرچند مدیریت بارندگیهای سالیانه در اراضی شیبدار و بهرهبرداری اصولی از این اراضی با کاربرد تکنیکهای علمی ویژه کشت دیم، در ابتدا پرهزینه اما بسیار مقرون به صرفه است. روشهای متنوعی برای بهرهبرداری از اراضی شیبدار وجود دارد؛ البته اجرای این روشها بستگی به خصوصيات خاك، میزان و نوع بارندگيهای منطقه، میزان تبخیر و تعرق سالیانه و توپوگرافي زمین موردنظر دارد. همچنین نیازهای اکولوژیکی گیاه مورد کشت نیز بایستی مدنظر قرارگیرد.
یکی از این روشها، کشت روی خطوط تراز (Contour farming) میباشد که در زمينهايي با شيب كم تا متوسط انجام میشود. كشت روي خطوط تراز نيازمند تهیه نقشههاي توپوگرافي جزئي است كه خطوط همتراز را روي زمين مشخص كنند. برای این منظور میبایست اراضی موردنظر با دوربینهای دقیق ترازیاب نقشهبرداری شوند. سپس با استفاده از اطلاعات اقلیمی منطقه، نتایج آزمون خاک، نقشههای توپوگرافی تهیه شده و همچنین با توجه به اندازه زمین، عرض تجهیزات و نیاز اکولوژیکی گیاه موردنظر ردیفهای کشت ایجاد شوند. این عمل علاوهبر كنترل فرسايش و حفاظت خاک، آب را نیز حفظ میکند و رطوبت بیشتری را برای گیاه فراهم میسازد. اين نوع كشت سبب حفاظت در برابر فرسايش ورقهاي و شياري ميشود و در مواقعي داراي بهترين عمل حفاظتي است كه رگبارهايي با شدت كم تا متوسط بر روي شيبهاي ملايم پديد آيند. كشت روی خطوط تراز سبب افزايش نفوذ آببارندگی و كاهش ایجاد روانابهای سطحي ميشود و با نگهداري آبهاي دريافت شده موجب حفظ منابع خاك ميشود كه در توليد محصول ضروري است.
كارايي این روش در خاكهاي با زهكشي ضعيف، هنگام بارندگيهاي شديد و در اراضی با شيبهاي زياد، بسیار كم است. در صورت وقوع رگبار در چنین مناطقی شدت بارندگی بيشتر از ميزان نفوذ آب بوده بنابراین سرريزشدن آب از يك فارو به فاروي ديگر سبب فرسایش خاک ميگردد. برای جلوگیری از چنین تخریبی میبایست سرعت نفوذ آب افزایش یابد. استفاده از روش فیلترگذاری با استفاده از بقایایگیاهی علاوه بر محقق نمودن این مهم، ذخیره رطوبتی و منابع غذایی مناسبی جهت تأمین نیازهای گیاه کشت شده و پایداری آن فراهم میآورد. همچنین با جلوگیری از سوزاندن بقایای گیاهی منجر به کاهش آلودگیهای زیستمحیطی میشود.
مزارع پگانوم بر اساس استراتژی توسعه تکنولوژی کشت دیم گیاهانداروئی در اراضی شیبدار و بهرهگیری هرچه بیشتر از سرمایه بارندگی در مناطق هدف ایجاد شدهاند. امید است که با افزایش سطح زیرکشت و بکارگیری شیوههای نوین از این نعمات الهی استفاده مطلوب را به بعمل آورده و محصولاتی ارگانیک و سالم در اختیار بازار هدف و مشتریان گرامی قراردهیم.